Żukowo (niem. Zuckau)
Młyn papierniczy, Fabryka papieru / papiernia
Adres:
Lokalizacja na mapie orientacyjna – brak dokładnych danych
Żukowo, woj. pomorskie
Lata działalności:
ok. 1600 - ok. 1862
Profil produkcji
papier czerpany, papier maszynowy
Wykaz właścicieli
- Martin Lehmann – dzierżawca do 1759
- Peter Martin Lehmann – dzierżawca 1759–1777
- Georg Sebastian Six (z Rothenburga) – dzierżawca 1777–1781
- Friedrich Wilhelm Golmer – dzierżawca 1781–1789
- Johann Emanuel Heyn – właściciel do 1792
- George Heinrich Laube – dzierżawca 1795–1798
- Johann Michael Burau – dzierżawca 1802
- Hawig – dzierżawca 1790–1799
- Jakob Heinrich Habicht – dzierżawca 1803–1835
- Karl Friedr. August Teichgräber – właściciel 1819–1862
Opis
Żukowo od XIII w. było siedzibą klasztoru norbertanek, które około 1600 r. (być może nawet w pierwszej połowie XVI w.) uruchomiły papiernię przy rzece Słupinie (Słupnicy). Ulokowana była na gruntach Kartuzów (stąd błędna informacja pojawiająca się w literaturze, że w Kartuzach była papiernia). Kroniki klasztoru niestety zaginęły, więc brakuje informacji o początkach funkcjonowania papierni żukowskiej. Po pierwszym rozbiorze Polski papiernia przypadła zaborcy pruskiemu. Dzierżawca Peter Martin Lehmann płacił za jej użytkowanie 158 talarów czynszu rocznie. W 1777 r. zatrudniał trzech pracowników najemnych. Po śmierci Lehmanna młyn przejęła jego żona, ale nie była w stanie prowadzić papierni ze względów finansowych. Zaległy czynsz w kwocie 180 talarów zapłacił za nią papiernik Georg Six. Dług ciążący na wdowie umorzono, a zapasy papieru po Lehmannie sprzedano za 30 talarów.
Według spisu inwentarza z 1774 r. papiernia była wybudowana z cegły w konstrukcji ryglowej, a budynek był kryty dachówką. Ostatni z dzierżawców Teichgräber (Tuchgräber) zmodernizował papiernię i zamontował kocioł parowy, przerabiając ją na fabrykę.
Papiernia posiadała jedną kadź.
Znaki wodne
Papiernia produkowała papier z Piękną Madonną i napisem „S. Maria” oraz znakiem pomocniczym Zukau i gmerkiem papiernika Lehmanna. Na papierach żukowskich występują także: trąbka myśliwska na tarczy, godło Prus i herb miasta Gdańska.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Pabich F., Papiernie nad Zatoką Gdańską, Gdańsk 1978.
https://www.blogus.de/Pmuehlen.html
Opracowanie:
Karolina Dyjas