Bucze (niem. Buchwalde)
Fabryka papieru / papiernia, Fabryka ścieru / ścieralnia
Adres:
Bucze
Gmina Przewóz woj. lubuskie
Lata działalności:
1905 - 1945
Profil produkcji
papier maszynowy
Asortyment produkcji
ścier, brązowe papiery do pakowania
Wykaz właścicieli
Papierfabrik Priebus GmbH – 1905-1921
Natronzellstoff und Papierfabriken AG. – 1921-1945
Opis
Budowę fabryki papieru w miejscowości Bucze (Buchwald) koło Przewozu (Priebus) nad Nysą Łużycką rozpoczęto w lipcu 1905 r. Inwestorem była zawiązana specjalnie w tym celu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą Papierfabrik Priebus GmbH. Do budowy zakłądu wykorzystano m.in. pasek z dna Nysy Łużyckiej. Według planów zakład miał produkować rocznie 6-7 tys. ton brązowego papieru z wytwarzanej na miejscu miazgi drzewnej. Maszynę płaskositową, 2 holendry o pojemności pół tony masy każdy, kalander oraz kilka mniejszych urządzeń dostarczyła firma H. Füllner. Maszyna miała 3,1 m szerokości (2,8 m na nawijaku), część sitową o długości 20 m, odciskarkę, 3 prasy, aparat suszący złożony z 23 cylindrów oraz wiele innych podzespołów. Jej prędkość robocza dochodziła do 120 m wstęgi papieru na minutę. Maszyna ta, ze względu na zastosowane w niej rozwiązania techniczne oceniana była bardzo wysoko; ówcześni znawcy maszyn papierniczych określali ją nawet jako dzieło mistrzowskie. Fabryczna ścieralnia została wyposażona w urządzenia firmy J.M. Voith z Heidenheim, natomiast maszyny parowe o mocy 1.400 KM i 2 turbiny wodne Francisa (o mocy 500 KM każda) kupiono w Görlitzer Maschinenbau AG. Fabryka została uruchomiona po siedemnastu miesiącach budowy w listopadzie 1906 r. Przed pierwszą wojną światową, przy zatrudnieniu 100 osób, zakład produkował rocznie około 5,5 tys. ton brązowych papierów drzewnych, o wartości 900 tysięcy marek. Wprawdzie fabryka zaliczana była do producentów średniej wielkości, jednak nowoczesny park maszynowy zapewniał jej trwałą pozycję na rynku papierów drzewnych.
W 1921 r. zakład został przejęty przez koncern Natronzellstoff und Papierfabriken AG. („Natronag”), posiadający duże zakłady celulozowo-papiernicze m.in. w Dąbiu na Pomorzu i w Krapkowicach na Śląsku. Papiernia nad Nysą Łużycką specjalizowała się w wytwarzaniu papierów pakowych, zbliżonych do głównej oferty koncernu Natronag.
W czasie działań wojennych wiosną 1945 roku, po zajęciu obszarów Śląska przez Armię Czerwoną, urządzenia z Dąbia i Krapkowic zostały wywiezione do ZSRR. Fabryka w Buczu została częściowo zniszczona, lecz urządzenia produkcyjne pozostały na miejscu. Władze polskie postanowiły odbudować jedynie zakłady w Krapkowicach. Urządzenia produkcyjne z zakładu w Buczu zostały zdemontowane i przewiezione do Krapkowic. Do dziś z obiektów fabrycznych pozostała jedynie elektrownia wodna.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Kirchner E., Papierfabrik Priebus, „Wochenblatt für Papierfabrikation” 1907, nr 25, s. 2021-2025.
Szymczyk M., Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej, Duszniki Zdrój 2000.
Opracowanie:
Maciej Szymczyk