Doły Biskupie
Fabryka tektury

Adres:

Doły Biskupie
woj. świętokrzyskie

Lata działalności:

1911 - przed 1989

Profil produkcji

tektura lita

Asortyment produkcji

ścier (do 1975 r.), tektura twarda szewska, techniczna, walizkowa lakierowana, imitacja fibry, brązowa zwykła, azbestowa, makulaturowa na potrzeby przemysłu radiowego.

Opis

Początki przemysłu w Dołach Biskupich nastąpiły w latach 80. XIX w. W 1885 r. osada została wykupiona przez Ignacego Kotkowskiego, który z czasem wybudował trzy murowane młyny wodne, rechlownię, dwie kuźnie i dwa warsztaty kamieniarskie. Z sąsiedniego wzgórza zaczęto wydobywać piaskowiec.

W 1904 r. przyszedł na świat wnuk Kotkowskiego – Witold Gombrowicz. Tworząc nową spółkę akcyjną, której celem była rozbudowa zakładu, nazwano ją na cześć nowego członka rodziny Towarzystwo Akcyjne „Witulin”. Firma ta w 1911 r. wybudowała oddział produkcji tektury wraz z wykańczalnią.

Zakład składał się ze ścieralni, w której za pomocą ścieraka przetwarzano drewno na surowiec do produkcji tektury na pięciu tekturówkach ręcznych (arkusze tektury były zdejmowane ręcznie z maszyn i po odciśnięciu w prasie wody transportowane do suszarni). Okresowo ścier drzewny zastępowano słomą, aż do 1975 r., kiedy to zrezygnowano z produkcji ścieru i jako surowiec zastosowano makulaturę. Roztwarzano ją na masę papierniczą za pomocą zainstalowanego wówczas hydropulpera. Zakład wytwarzał 1-1,3 tys. ton tektury rocznie.

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Adamczyk J.L., Fabryka tektury w Dołach Biskupich dawniej „Witulin”. Pomnik kultury materialnej, Kielce 1982.

Szymczyk M., Polski przemysł papierniczy 1945-1989, Duszniki-Zdrój 2007.

Pozostałości zakładu przemysłowego dawnej Fabryki Tektury Witulin, portal Narodowego Instytutu Zabytków  www.zabtek.pl

Sławiński W., Zespół Fabryki Tektury „Witulin” i przyfabrycznego osiedla, karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, 1993

 

Opracowanie:

Maciej Szymczyk