Czaniec, fabryka tektury
Fabryka tektury, Fabryka ścieru / ścieralnia
Adres:
ul. Królewska 16
Czaniec woj. śląskie
Lata działalności:
ok. 1880 - pocz. XXI w.
Profil produkcji
tektura lita, ścier
Asortyment produkcji
ścier, tektura biała (ze ścieru), tektura szara (z makulatury)
Wykaz właścicieli
- do 1888 r. rodzina Habsburgów (linia żywiecka)
- od 1888 r. rodzina Fijałkowskich (właściciele papierni w Bielsku)
- schyłek XIX w. rodzina Weissów
- okres międzywojenny: Bella Weiss i Eugenia Schmeiss – 60% udziałów, Stanisław Kowalewski 40% udziałów,
- po II wojnie światowej zakład upaństwowiono i podporządkowano zakładom papierniczym w Mikołowie,
- pocz. XXI w.: Zakład Tektury w Czańcu Sp. z o.o.
Opis
W poł. XIX stulecia powstał tu młyn zbożowy należący do żywieckich Habsburgów. W latach 80. XIX w. zakład przebudowano na fabrykę ścieru. Nie wiadomo, czy nastąpiło to w czasach Habsburgów, czy dokonali tego już właściciele dużej papierni w Bielsku – Fijałkowscy, którzy nabyli fabrykę w 1888 r. Ścier wytwarzany w Czańcu był przez następne lata przetwarzany na papier w bielskiej papierni. Z czasem w Czańcu zainstalowano tekturówki i ścier przetwarzano na tekturę.
Wg wykazu urządzeń sporządzonego po drugiej wojnie światowej, przy okazji nacjonalizacji, w zakładzie eksploatowano: 2 turbiny wodne z r. 1880 o mocy 225 KM każda, 2 gniotowniki, 3 holendry, 2 ścieraki firmy Escher Wyss o 5 komorach prasowych, 6 ścieraków starszego typu nieznanej firmy o 5 komorach prasowych, 3 tekturówki nieznanej firmy do ręcznej tektury formatu 70×100 cm, 2 tekturówki firmy E. Twerdy z Bielska do ręcznej tektury formatu 70×100 cm, 1 tekturówkę firmy F.W. Strobel do produkcji tektury formatu 70×100 cm, 1 suszarnię parową firmy Benno Schilde Hersfeld z 1933 r.
Po zaprzestaniu wytwarzania tektury eksploatowane są jedynie turbiny wodne wytwarzające energię.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Szymczyk M., Polski przemysł papierniczy 1945-1989, Duszniki-Zdrój 2007
Dawna papiernia habsburska w Czańcu, portal Szlak Zabytków Techniki
Opracowanie:
Maciej Szymczyk