Gliwice (niem. Gleiwitz)
Fabryka papieru / papiernia, Fabryka tektury
Adres:
Wybrzeże Armii Krajowej
Gliwice, woj. śląskie
Lata działalności:
1872 - 1962
Profil produkcji
tektura lita, papier maszynowy
Asortyment produkcji
papier i tektura do pakowania
Wykaz właścicieli
- Joseph Kleczewski – 1872–1922
- Paula Kleczewska (wdowa) i Max Kleczewski (syn) – 1922–1924
- Max Kleczewski – 1924–1931
- Gerda Kleczewska (wdowa) – 1931–1936
- Pius Bartella – 1936–1945
- południowe Zjednoczenie Przemysłu Papierniczego – 1945–1947
- Zakłady Przemysłu Tekturniczego w Fordonie – 1947
- Czułowskie Zakłady Papiernicze – 1947–1962
Opis
Fabrykę założył w 1872 r. Joseph Kleczewski. Przemysłowiec ten wywodził się z rodziny żydowskiej pochodzącej z Ostrowa Wielkopolskiego. W zakładzie w Gliwicach produkował papier i tekturę, a jako surowiec wykorzystywał m.in. słomę. W 1881 r. fabryka spłonęła, jednak szybko została odbudowana. Wkrótce eksploatowano w niej dwie maszyny wytwarzające papier i tekturę wykorzystywane do pakowania gwoździ. Gliwicką tekturę przetwarzano również na linoleum oraz papę dachową. W drugiej połowie lat 30. właścicielem zakładu został Pius Bartella. W tamtym czasie zakład zatrudniał około 50 osób, a miesięcznie wytwarzał około 200 t tektury.
Po II wojnie światowej zakład został przejęty przez władze polskie i znacjonalizowany bez odszkodowania. Przez wiele lat były właściciel Pius Bartella wnosił żądania o oddanie mu osobistych przedmiotów, które zostały mu odebrane wraz z zakładem. Dopiero po jego śmierci w latach 60. spod nacjonalizacji wyłączono meble i oddano wdowie.
Zakład po wojnie wytwarzał tekturę na papę dachową. Z powodu przestarzałego ciągu produkcyjnego oraz niekorzystnego położenia (około 300 m od rynku oraz w bliskim sąsiedztwie od Prezydium Rady Narodowej) fabrykę postanowiono wykorzystywać do momentu całkowitego jej wyeksploatowania. Zakład zamknięto w 1962 r. Obecnie w miejscu gliwickiej papierni znajduje się parking wykorzystywany przez interesantów urzędu miasta.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Szymczyk M., Polski przemysł papierniczy 1945–1989, Duszniki Zdrój 2007, s. 308.
Szymczyk M., Zarys dziejów fabryki papieru i tektury w Gliwicach, „Rocznik Muzeum w Gliwicach” 2004, t. XIX, s. 169–178.
Szymczyk M., Przed 150 laty powstała fabryka papieru i tektury w Gliwicach, „Przeglad Papierniczy” 2022, nr 2, s. 101–105.
Opracowanie:
Maciej Szymczyk