Głuchołazy (niem. Ziegenhals)
Fabryka celulozy / celulozownia

Adres:

ul. Gen. Andersa 1
Głuchołazy, woj. opolskie

Lata działalności:

1884 - 1939

Profil produkcji

Asortyment produkcji

  • masa celulozowa siarczynowa
  • ługi posiarczynowe

Wykaz właścicieli

  • spółka rodzinna Cassirer & Söhne, następnie Cellulose-Fabrik Tillgner & Co.
  • Sulfit-Cellulose-Fabrik Tillgner & Co. AG. – 1910–1938
  • Ziegenhalser Zellstoffwerke AG. – 0d 1938

Galeria

Opis

Budowę głuchołaskiej celulozowni rozpoczęła w 1883 r. wrocławska spółka Cassirer & Söhne, której udziałowcami byli Eduard i Salo Cassirerowie oraz Eduard Tillgner. Produkcję zakład zapoczątkował w 1884 r. Krótko później zmieniono nazwę firmy na Sulfit-Cellulose-Fabrik Tillgner & Co. W 1910 r. firma została przekształcona w spółkę akcyjną, jednak udziały w niej pozostały w rękach założycieli celulozowni. W latach międzywojennych spółką kierował Max Dolif (który w 1929 r. przejął kontrolę nad fabryką papieru w Rudawie, dzięki czemu zapewnił głuchołaskiej wytwórni stałego odbiorcę celulozy). W 1923 r. zakład został wyposażony w instalację do wytwarzania spirytusu z ługów powarzelnych. Wówczas wytwarzano w Głuchołazach około 35 t niebielonej masy celulozowej i do 2 tys. l spirytusu dziennie. W latach 30. zakład rozszerzył swą ofertę o celulozę bieloną oraz o ługi siarczynowe (wówczas ługi znajdowały już zastosowanie m.in. w budownictwie jako plastyfikatory betonu).

Już u schyłku XIX w. właściciele głuchołaskiej celulozowni doszli do przekonania, że lokalizacja zakładu uniemożliwia jego dalszy rozwój: wytwórnia położona była między centrum miasta a częścią uzdrowiskową i stanowiła sporą uciążliwość dla przybywających tu na leczenie. Ponadto przepływająca przez Głuchołazy Biała Głuchołaska jest rzeką niewielką, nie będącą w stanie odbierać jedynie z grubsza oczyszczonych ścieków poprodukcyjnych. W latach 1897–1899 Cassirerowie wybudowali wielką fabrykę celulozy siarczynowej we Włocławku. Odtąd przez szereg lat znaczną część środków wypracowywanych w Głuchołazach inwestowano w zakładzie w zaborze rosyjskim. Po I wojnie światowej Cassirerowie utracili włocławską fabrykę. Sposobem na wykorzystanie części szkodliwych dla środowiska substancji było uruchomienie instalacji do odzyskiwania spirytusu, jednak inwestycja ta tylko zmniejszyła uciążliwość zakładu dla rzeki Białej Głuchołaskiej. W 1938 r. została zlikwidowana spółka Sulfit-Cellulose-Fabrik Tillgner & Co. AG., a w jej miejsce powołano nową firmę Ziegenhalser Zellstoffwerke AG., którą kierował Max Dolif. Firma przeżywała wówczas duże trudności związane z zaopatrzeniem w surowiec; dotąd wykorzystywano drewno importowane z Czechosłowacji, które było tańsze od niemieckiego. Jesienią 1938 r. tereny, na których dotąd pozyskiwano drewno zostały zagarnięte przez Trzecią Rzeszę, skutkiem czego nastąpił wzrost ceny surowca. Z powodu zbyt wysokich kosztów produkcji z początkiem 1939 r. celulozownię zamknięto. W 1942 r. zabudowania zostały przejęte przez firmę Aktiengesellschaft für Industrielle Anlagen zarejestrowaną w Piotrowicach Nyskich koło Otmuchowa, która uruchomiła w nich warsztaty samochodowe i motocyklowe.

Zabudowania po celulozowni istnieją do dziś, a są własnością firmy Schattdecor Sp. z o.o.

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Szymczyk M., Przed 120 laty powstała celulozownia siarczynowa w Głuchołazach, „Przegląd Papierniczy” 2003, nr 12.

Szymczyk M., 100-lecie Fabryki Papieru w Głuchołazach, Duszniki-Zdrój–Głuchołazy 2003.

 

Opracowanie:

Maciej Szymczyk