Gorzów Wielkopolski (niem. Landsberg an der Warthe)
Młyn papierniczy
Adres:
ul. Srebrna
Gorzów Wielkopolski, woj. lubuskie
Lata działalności:
1793 - 1843
Profil produkcji
papier czerpany
Wykaz właścicieli
- Johann Christian Schwadtke (założyciel i właściciel) – 1793–1820
- Daniel Falck – do 1826
- Ernst Gotthilf [Gotthild] Rätsch (właściciel) – 1829–1838
- Matthes lub wdowa po nim – do 1842
- Friedrich Leopold Knobloch [Knoblauch] (właściciel) – do 1843
Opis
Papiernia założona późno, w 1793 r. Działała jako młyn papierniczy do 1843 r. Zlokalizowana była nad rzeczką Srebrną – dopływie Kłodawki.
Jedyna w dziejach miasta Gorzowa ręczna wytwórnia papieru, jednocześnie jeden z najważniejszych zakładów produkcyjnych na przełomie XVIII/XIX w.; młyn papierniczy znajdował się na obecnej ulicy Srebrnej, w miejscu późniejszego młyna i tartaku Friedrichsmühle i funkcjonował przez pół wieku; był to łan nr 106, w 1821 do papierni należały 3 morgi ziemi, w 1838 – mowa jest już o łanie liczącym prawie 33 morgi, w 1842 – prawie 36 mórg. Już w 1775 wspomniany tu został papiernik Kaspar Ebert, ale za założyciela tej papierni uchodzi Johann Christian Schwadtke († przed 1821), który w 1793 uzyskał koncesję na zbieranie szmat w powiecie torzymskim i Wielkopolsce i wybudował na Srebrnej, obok lasku Tanger Caveln, młyn papierniczy. W1800 papiernia zatrudniała 4 robotników i produkowała 298 bel papieru wartości 3426 talarów Rzeszy, w zdecydowanej większości na miejscowy rynek. Po śmierci Schwandtkego jego spadkobiercy popadli w długi i 6.07.1821 papiernia została wystawiona na licytację, kolejnym właścicielem był Daniel Falck, który już 18.08.1826 postanowił młyn sprzedać lub wydzierżawić. Następnym właścicielem mógł być Ernst Gotthild Rätsch (1777-1848), który 1.05.1838 wystawił zakład na sprzedaż, to wtedy papiernię kupił pewien Matthes lub wdowa po nim, która 22.02.1842 wystawiła czynną jeszcze papiernię na sprzedaż, jej nabywcą został Friedrich Leopold Knobloch († po 1863). Już wdowa Matthes uzyskała zgodę na przebudowę papierni na młyn zbożowy, zrealizował to jednak dopiero Knobloch, który już w 1843 dobudował tartak, zaś 27.01.1844 na jego wniosek dawna papiernia otrzymała nazwę Friedrichsmühle.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Zysnarski J., Encyklopedia Gorzowa, 2007, s. 448
Zysnarski J., encyklopediagorzowa.pl [opracowanie niepublikowane, portal w budowie, dostęp dzięki uprzejmości autora]
https://www.blogus.de/Pmuehlen.html
Opracowanie:
Jerzy Zysnarski, Karolina Dyjas