Gryżyna (niem. Griesel)
Młyn papierniczy
Adres:
Lokalizacja na mapie orientacyjna - brak dokładnych danych
Gryżyna woj. lubuskie
Lata działalności:
ok. 1600 - 1850
Profil produkcji
papier czerpany
Wykaz właścicieli
- Class Johann Samuel – 1757
- Dame M. – 1840
- Wegner – 1841-1850
Opis
Gryżyna (niem. Griesel) – wieś położona w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Bytnica. W XVII i XVIII w. Gryżyna była ważnym ośrodkiem ariańskim. Rozwój gospodarczy opierał się na wykorzystaniu zasobów naturalnych, w miejscowości działało m.in. kilka młynów wykorzystujących siłę wody do napędzania młyńskich mechanizmów – folusz, papiernia, bielarnia, hamernia, farbiarnia. Od 1600 roku nad Gryżynką/Potokiem Gryżyńskim działał młyn papierniczy. Dobrej jakości papier szmaciany w nim wytwarzany, dostarczany był do urzędów w Krośnie. Arkusze znakowane były znakami wodnymi m. in. z wizerunkiem dwóch tyk poroża jelenia (niekiedy skrzyżowanych), nawiązujących do herbu rodziny von Dohna, która miała w XVI i XVII wieku duże posiadłości na północ od Krosna w okolicach Toporowa i Bytnicy. I prawdopodobnie młyn, znajdujący się 0,5 km na południe od Gryżyny, zlokalizowany był się na ich ziemiach. Młyn funkcjonował przez około 250 lat. Jeszcze w 1840 roku, za czasów ostatniego właściciela papierni – pana Dame, w młynie pracowało oprócz jego żony, jeszcze trzech współpracowników oraz trzech pomocników i dwie służące. Dame sprzedał posiadłość w 1850 roku, ponieważ nie wytrzymał konkurencji ze strony szybko rozwijających się fabryk papieru. Młyn później zmienił funkcję i działał jako zbożowy, nazywany był „Tylnym Młynem” (niem. Hintermühle), a po wojnie „Młynem Zaskórz”.
Znaki wodne
Tarcza z porożem w polu i napis Greisel.
Orzeł z napisem Greisel.
Tarcza zbudowana z poroża.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Hössle F., Alte Papiermuhlen der Provinz Brandenburg. „Der Papierfabrikant”, 1933, nr 15
Gryżyński Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza, praca zbiorowa pod red. M. Maciantowicza, Gorzów Wielkopolski-Zielona Góra, 2016
https://www.blogus.de/Pmuehlen.html
Opracowanie:
Karolina Dyjas