Gryżyna (niem. Griesel)
Młyn papierniczy

Adres:

Lokalizacja na mapie orientacyjna - brak dokładnych danych
Gryżyna woj. lubuskie

Lata działalności:

ok. 1600 - 1850

Profil produkcji

papier czerpany

Wykaz właścicieli

  • Class Johann Samuel – 1757
  • Dame M. – 1840
  • Wegner – 1841-1850

Opis

Gryżyna (niem. Griesel) – wieś położona w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Bytnica. W XVII i XVIII w. Gryżyna była ważnym ośrodkiem ariańskim. Rozwój gospodarczy opierał się na wykorzystaniu zasobów naturalnych, w miejscowości działało m.in. kilka młynów wykorzystujących siłę wody do napędzania młyńskich mechanizmów – folusz, papiernia, bielarnia, hamernia, farbiarnia. Od 1600 roku nad Gryżynką/Potokiem Gryżyńskim działał młyn papierniczy. Dobrej jakości  papier szmaciany w nim wytwarzany, dostarczany był do urzędów w Krośnie. Arkusze znakowane były znakami wodnymi m. in. z wizerunkiem dwóch tyk poroża jelenia (niekiedy skrzyżowanych), nawiązujących do herbu rodziny von Dohna, która miała w XVI i XVII wieku duże posiadłości na północ od Krosna w okolicach Toporowa i Bytnicy. I prawdopodobnie młyn, znajdujący się 0,5 km na południe od Gryżyny, zlokalizowany był się na ich ziemiach. Młyn funkcjonował przez około 250 lat. Jeszcze w 1840 roku, za czasów ostatniego właściciela papierni – pana Dame, w młynie pracowało oprócz jego żony, jeszcze trzech współpracowników oraz trzech pomocników i dwie służące. Dame sprzedał posiadłość w 1850 roku, ponieważ nie wytrzymał konkurencji ze strony szybko rozwijających się fabryk papieru. Młyn później zmienił funkcję i działał jako zbożowy, nazywany był „Tylnym Młynem” (niem. Hintermühle), a po wojnie „Młynem Zaskórz”.

Znaki wodne

Tarcza z porożem w polu i napis Greisel.

Orzeł z napisem Greisel.

Tarcza zbudowana z poroża.

Znaki wodne - galeria

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Hössle F., Alte Papiermuhlen der Provinz Brandenburg. „Der Papierfabrikant”, 1933, nr 15

Gryżyński Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza, praca zbiorowa pod red. M. Maciantowicza, Gorzów Wielkopolski-Zielona Góra, 2016

https://www.blogus.de/Pmuehlen.html

 

Opracowanie:

Karolina Dyjas