Asortyment produkcji

• papier czerpany oraz białe papiery do pisania, szare papiery filtracyjne, szare papiery pakunkowe oraz tektura

Wykaz właścicieli

Nowa papiernia w Ustroniu-Hermanicach:

• F. Wojkowski – początek budowy
• Jan Kozioł sen. – 1838–1874
• Jan Kozioł jun. – 1874–1910
• Jan Matloch – do 1933

Opis

W 1837 r. Komora postanowiła zlikwidować papiernię w Ustroniu-Polanie należącą do Wojkowskiego, a w budynku po niej uruchomić młotownię „Teresa”, czyli kuźnię przemysłową. Nastąpiło to w wyniku rozwijającego się przemysłu maszynowego na tym terenie. W związku z tym Wojkowski postanowił postawić na własny rachunek nową papiernię w Ustroniu-Hermanicach. Komora była przychylna swojemu papiernikowi, udostępniając mu pod budowę należące do niej pobrzeże Wisły, a także odsprzedając sprzęt dawnej papierni. Jednakże postępująca rewolucja przemysłowa zaczęła z wolna wypierać przestarzałe maszyny ustrońskiej papierni, czego Wojkowski nie wziął pod uwagę w swoich kalkulacjach kosztów. Zmuszony był zrezygnować ze swoich planów i zaawansowaną już budowę nowej papierni odsprzedał w 1838 r. Janowi Kozłowi.

Jan Kozioł sen. pochodził z dużego gospodarstwa w Ustroniu-Hermanicach. Kontynuował on zakupioną od Wojkowskiego rozpoczętą budowę papierni. Kozioł był wówczas młodym, wykwalifikowanym papiernikiem, który właśnie powrócił z wędrówki czeladniczej. Papiernia w Hermanicach, funkcjonująca przy potoku Młynówka w rejonie obecnej ul. Sosnowej, prowadzona była przez Jana Kozła jeszcze przez 10 lat, tj. do połowy XIX w. Kontynuowała czerpanie papieru tradycyjną metodą na sitach. Jednak wobec znacznie większej wydajności papierni produkujących papier maszynowo i konkurencji ze strony powstających dużych fabryk papieru Jan Kozioł ukierunkował swój zakład na wytwarzanie głównie papy dachowej i papierów filtrowych. Jego fabryka była pierwszą na Śląsku Cieszyńskim produkującą papy do krycia dachów, obijania ścian i do celów izolacyjnych. Ręczne czerpanie papieru kontynuował jeszcze jako poboczną działalność, aż do śmierci w 1874 r. Tradycyjnego pozyskiwania papieru zaniechano tu dopiero w 1881 r., gdyż wiedzę Kozioł zdążył przekazać swemu synowi i następcy Janowi Kozłowi juniorowi.

Jan Kozioł jun. prowadził papiernię w Ustroniu-Hermanicach w latach 1874–1910. Za jego czasów w zakładzie zmechanizowano nieco proces produkcji, instalując niewielką maszynę papierniczą o szerokości 1 m oraz ścierak do przetwarzania drewna na ścier drzewny. Według informacji z 1894 r. zakład dostarczał białe papiery do pisania, szare papiery filtracyjne oraz tekturę. Dane z okresu pierwszej wojny światowej potwierdzają, że wytwarzano zaledwie 10 t papieru pakowego i 10 t tektury rocznie. Jak na tamte czasy papiernia była bardzo małym zakładem i nawet produkcja papy przestawała być opłacalna. Dlatego w pierwszych latach XX w. papiernia zaczęła podupadać, a jej właściciel Jan zmienił profesję i został poczmistrzem, a także pisał kronikę Hermanic. W czasie I wojny światowej zakład zaprzestał działalności, kiedy do celów wojennych zabrano z niego wszelkie maszyny i urządzenia.

Ostatnim właścicielem papierni w Ustroniu-Hermanicach był Jan Matloch. U schyłku lat 20. XX w. uruchomił ponownie starą i zniszczoną papiernię po Janie Koziole. Zakład nosił nazwę Papiernia Jana Matlocha – Hermanice nr 30. Wytwarzano w nim tekturę i szary papier pakowy. W 1933 r., w okresie panującego wówczas kryzysu, zakład został zamknięty jako nieopłacalny. Urządzenia produkcyjne zdemontowano, a stary budynek wynajęto. Tym samym ostatecznie zakończyła się w Ustroniu produkcja wyrobów papierniczych.