Asortyment produkcji

• papier czerpany
• papier maszynowy: do drukowania, na tapety, do pakowania (od połowy XIX w.)

Wykaz właścicieli

• zakład miejski, Caspar Schwerdtner (dzierżawca)
• Gottfried Flegel (właściciel) – od 1726
• Benjamin Gottfried Scholtze
• Johann Gottfried Ludwig Dame – 0d 1799
• Karl Daniel Siegert – od 1823
• Julius Erfurt – lata 40. XIX w.
• Erfurt & Altmann – do 1911
• Hirschberger Papierfabrik GmbH – 1911–1931
• Arthur Themal – początek lat 20. XX w.

Opis

Młyn papierniczy w Jeleniej Górze powstał przed 1676 r. Papiernia była położona pomiędzy Bobrem a młynówką, przy ul. noszącej przed II wojną światową nazwą An den Brücken (dziś ul. Mostowa).

Pierwszym właścicielem młyna było miasto. Papiernię prowadził wówczas dzierżawca Caspar Schwerdtner, który w tamtym czasie zarządzał również młynem papierniczym w Mroczkowicach leżących w Górach Izerskich. W 1726 r. Jelenia Góra sprzedała papiernię Gottfriedowi Flegelowi za 1,8 tys. talarów.

25 października 1799 r. Johann Gottfried Ludwig Dame, mistrz papierniczy z Jeleniej Góry, kupuje papiernię jeleniogórską za 6,5 tys. talarów reńskich od Benjamina Gottfrieda Scholtze. Sprzedaje ją 3 kwietnia 1823 r. za 8 tys. talarów Karlowi Danielowi Siegertowi.

W latach 40. XIX w. właścicielem młyna został Julius Erfurt, który przebudował zakład na fabrykę papieru maszynowego.

Fabryka przez kilka lat prowadzona była przez Juliusa Erfurta i nieznanego bliżej Brewera. Przed 1861 r. miejsce Brewera zajął Moritz Altmann, który z czasem stał się jedynym właścicielem papierni. Zakład jednak do 1911 r. prowadzony był pod nazwą Erfurt & Altmann. W 1897 r. papiernię odziedziczył syn Moritza – Hugo Altmann. W 1911 r. firmę przekształcono w spółkę pod nazwą Hirschberger Papierfabrik GmbH. Na początku lat 20. XX w. właścicielem spółki był Arthur Themal. W 1931 r. firma zbankrutowała i została przejęta przez nowe przedsiębiorstwo o identycznej nazwie jak poprzednia spółka.

W latach 40. XIX w. przybył do Jeleniej Góry Julius Erfurt. Nabył tutejszy młyn papierniczy i przebudował go na maszynową fabrykę papieru; w literaturze pojawiają się rozbieżne daty odnośnie uruchomienia produkcji nową metodą. Oskar Vangerow opisujący w latach 20. XX w. śląski przemysł papierniczy podaje, że nastąpiło to w 1848 r. Z kolei znany badacz dziejów dawnego papiernictwa Friedrich von Hössle datuje ten fakt na 1853 r. Wątpliwości rozwiewa księga informacyjna o Śląsku wydana w 1852 r., która wymienia maszynową fabrykę papieru Erfurta i Brewera w Jeleniej Górze. Należy zatem uznać, że produkcję papieru nową metodą w tym mieście zapoczątkowano w połowie XIX w. Zakład znajdował się u ujścia młynówki do Bobru, zatem określany jest jako dolna papiernia.

Fabryka przed 1875 r. została powiększona o drugą maszynę papierniczą, a przed 1884 r. o trzecią. W 1889 r. do zakładu kupiono nową maszynę od H. Füllnera o szerokości przekraczającej 2 m, z pięcioma cylindrami suszącymi. Urządzenie przystosowane było do produkcji papierów konceptowych, powlekanych, tapetowych oraz kartonów. W następnych latach wyłączano z eksploatacji starsze maszyny; wykaz branżowy z 1914 r. wymieniał tu już tylko jeden ciąg produkcyjny. Zakład rocznie wytwarzał wówczas około 3,6 tys. t papieru do druku oraz do wytwarzania tapet, przy zatrudnieniu 55 osób. Urządzenia fabryczne napędzane były energią o mocy 400 KM. W 1924 r. spółka zarządzająca papiernią przy ul. Mostowej kupiła sąsiednią jeleniogórską papiernię przy ul. Kilińskiego (wówczas Zapfenstraße). W czasach wielkiego kryzysu gospodarczego przedsiębiorstwo popadło w problemy finansowe, które zakończyły się w 1931 r. jego upadkiem. Na licytacji z 17 listopada zakład przy ul. Mostowej kupiła nowa spółka pod nazwą Hirschberger Papierfabrik GmbH., która na krótko wznowiła produkcję. Około 1934 r. przestarzały zakład został ostatecznie zamknięty.