Kamień Wielki, Witnica (niem. Gross Kammin), Gross Camminer Mühle
Młyn papierniczy

Adres:

ul. Myśliwska
Witnica, woj. lubuskie

Lata działalności:

ok. 1633 - ok. 1845

Profil produkcji

papier czerpany

Wykaz właścicieli

  • Loschky Martin (pierwszy wzmiankowany właściciel) – od 1633
  • Paul Vetter – 1702
  • Rätsch (dzierżawca, który był też właścicielem papierni w niedalekim Neudamm (Dębno) – około poł. XVIII w.
  • Dietzel – 1820
  • J.G. Funcke (ostatni właściciel)

Galeria

Opis

Młyn określany był przez Niemców dwojako: Gross Camminer Mühle lub Blumberger Mühle (Blumberg to nazwa pobliskiej miejscowości Mościce), co wprowadzało zamieszanie i wymusiło wprowadzenie w 1932 r. uściślonej nazwy Papiermühle bei Vietz. Była ona związana z istniejącym tu przez stulecia nad rzeką Witną młynem papierniczym, w którym wytwarzano ze szmat kilka gatunków papieru kancelaryjnego. Z niepotwierdzonych doniesień wynika, że istniał już w 1550 r. i należał do właścicieli majątku Kamień Wielki (stąd nazwa młyna). Zdaniem Johannesa Müllera, autora cennej niemieckiej monografii wsi Kamień Wielki, po raz pierwszy wspomniano o nim dopiero w 1633 r., inne źródła podają dopiero 1658 r. Istniał do połowy XIX w. i nie wytrzymał konkurencji ze strony przemysłu papierniczego i taniego papieru produkowanego z drewna.

Jego ostatni właściciel nazywał się J.G. Funcke, co znajduje potwierdzenie w znaku wodnym. W Archiwum Państwowym w Gorzowie zachowało się wiele dokumentów ze znakami wodnymi produkowanego tu papieru. Funcke przekształcił papiernię na młyn zbożowy, który po późniejszych przebudowach był przez wiele lat powojennych wykorzystywany także przez polskich osadników. Funcke zbudował obok cegielnię. Oba obiekty włączono w granice wsi Vietz (Witnica) rok przed jej awansem do rangi miasta. Powojenne losy tego miejsca od 1946 r. związane są przede wszystkim z postacią przedsiębiorczego młynarza i wielce zasłużonego dla miasta społecznika Edwarda Reinhardta. Po uspołecznieniu dzierżawionego młyna został nadal jego kierownikiem i założył przedsiębiorstwo zajmujące się remontem młynów.

 

 

Znaki wodne

Znak papierni Gross Kammin/Gross Cammin

Pruski orzeł z regaliami i nazwa młyna

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Czarnuch Z., Witnica na trakcie dziejów. Wydanie jubileuszowe. Miejski Dom Kultury, Witnica 2012.

Hössle F., Altenpapierühlen der Provinz Brandenburg. Die Papiermühle Grosskammin, „Der Papier-Fabrikant” 1933, nr 16.

 

Opracowanie:

Karolina Dyjas