Wykaz właścicieli

• Jacob Benjamin Reuger – 1804–1813
• Johann August Barth – 1813–1826
• Carl Wilhelm Bartelmann – 1826–1851

Opis

Młyn papierniczy w Środzie Śląskiej wybudował wrocławski kupiec Jacob Benjamin Reuger w 1804 r. Uzyskał on koncesję na wyrób papieru ze słomy i wkrótce wybudował na północnych obrzeżach miasta dwupiętrowy budynek papierni. Lokalizacja nie była przypadkowa. Wybrany teren nazywany wówczas przez mieszkańców miasta Hermansthal co prawda był bagnisty, ale z punktu widzenia wytwórcy papieru posiadał pewne korzyści. Czerpalnia stanęła nad tamtejszym zbiornikiem wodnym tzw. Neuteich (Nowy Staw, obecnie akwen miejski Kajaki), co zapewniło niezbędną w procesie produkcji papieru wodę oraz umożliwiło dostarczenie odpowiedniej ilości energii dla koła wodnego stanowiącego napęd wszystkich funkcjonujących urządzeń w papierni. Ponadto w pobliżu nie było żadnych młynów oprócz istniejącego tam od lat folusza, któremu nowa inwestycja nie mogła przynieść żadnej szkody. Magistrat średzki wspomógł budowę papierni, przeznaczając na ten cel materiał budowlany stanowiący pozostałość po rozbiórce zawalonej wieży miejskiej. Wyrób papieru odbywał się w oparciu o jedną kadź, zatrudnionych w niej było sześć osób, w tym brat Reugera jako czeladnik. Niebawem jednak okazało się, że produkcja papieru ze słomy jest nieopłacalna. Cena surowca była zbyt wysoka w stosunku do ceny papieru. Reuger postanowił więc rozwinąć produkcję w oparciu o przeróbkę szmat lnianych. Zamierzał wytwarzać papier pakowy dla przemysłu cukrowniczego i tekstylnego. W 1806 r. uzyskał on drugą koncesję zezwalająca na wykorzystanie szmat lnianych do wyrobu papieru. Prawdopodobnie właściciel zamierzał znacząco rozbudować istniejącą papiernię lub wybudować drugi młyn, co zwiększyłoby ilość kadzi czerpalniczych. Niestety mimo swych starań nie uzyskał na ten cel ze strony władz odpowiednich funduszy. Był to okres wojen napoleońskich, w których Prusy ponosiły ogromne straty, więc na pożyczkę państwową nie można było liczyć.

W 1813 r. średzką papiernię zakupił wrocławski drukarz uniwersytecki i miejski Johann August Barth, który prawdopodobnie chciał zapewnić w tych niespokojnych czasach papier i tekturę dla swej drukarni we Wrocławiu. Zmiana zarządcy nie poprawiła sytuacji czerpalni, nie przeprowadzono w niej żadnych nowych inwestycji i modernizacji. W 1826 r. papiernia znalazła się w rękach nowego właściciela Carla Wilhelma Bartelmanna, a w kolejnych latach straciła swoje pierwotne przeznaczenie; kolejni właściciele sprzedali staw, nad którym stała czerpalnia i ostatecznie w 1851 r. zaadaptowali papiernię na potrzeby młyna zbożowego.