Młynów (niem. Mühldorf)
Fabryka papieru / papiernia

Adres:


Młynów, woj. dolnośląskie

Lata działalności:

1884 - 1996

Profil produkcji

papier maszynowy, ścier

Asortyment produkcji

W 1940 r. wytwarzano  około 25 t cienkich papierów pergaminowych i 25 t gazetowych (około 15 tys. t na rok).

Po 1945 r. powstawały tu papiery pergaminowe i przędzalnicze, a w 1947 r. wprowadzono produkcję papierów drukowych i workowych.

Pod koniec lat 80. XX w. młynowska fabryka była przystosowana do wytwarzania wysokiej jakości papierów pergaminowych dla przemysłu spożywczego, spirytusowego, tytoniowego i chemicznego. Jednak z powodu trudności w zdobyciu celulozy produkowano z makulatury najgorsze gatunki papieru.

Opis

Pierwszą datą związaną z papiernią w Młynowie (niem. Mühldorf) jest rok 1884. Właśnie wówczas zawiązała się spółka pod nazwą Aktiengesellschaft für Papierfabrikation z kapitałem 450 tys. marek, której celem było wytwarzanie z drewna półfabrykatu papierniczego i przetwarzanie go na papier. Inwestycja była finansowana głównie przez Philippa Eberharda Leopolda Schoellera – właściciela licznych majątków ziemskich i fabryk na Śląsku, w tym papierni w Końcu Świata (niem. Weltende) koło Jeleniej Góry i uruchomionej pięć lat później niż młynowska papiernia celulozowni w Bardzie. Jesienią 1884 r. zainstalowano w Młynowie maszynę papierniczą skonstruowaną przez firmę H. Füllner z Cieplic pod Jelenią Górą.

W 1894 r. firma została przekształcona w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a kapitał podwyższono do 675 tys. marek, w celu przeprowadzenia kolejnych inwestycji. Zakupiono wówczas od Füllnera nową maszynę papierniczą oraz wiele innych urządzeń, a w leżącej nieopodal Młynowa wsi Ścinawica wybudowano wielką ścieralnię wyposażoną w dwa ciągi produkcyjne. Inwestycje pozwoliły zwiększyć wydajność fabryki o 15 t papieru na dobę.

Po śmierci Leopolda Schoellera w 1896 r. kontrolę nad firmą przejął jego krewny Ewald Schoeller. W 1900 r. do Młynowa zakupiono trzecią maszynę papierniczą, także od Füllnera. Przed I wojną światową, przy zatrudnieniu 450 osób, firma wytwarzała około 45 to papieru dziennie (blisko 13,5 tys. t rocznie). Była to największa papiernia na ziemi kłodzkiej oraz piąta na Śląsku.

W 1922 r., po śmierci Ewalda Schoellera imperium przemysłowe przejął jego syn, także o imieniu Ewald. Nieco później papiernie w Młynowie i Końcu Świata oraz celulozownia w Bardzie zostały połączone w jedną spółkę pod nazwą Ostdeutsche Papier- und Zellstoffwerke AG. W początkach wielkiego kryzysu gospodarczego zakłady należące do Schoellera przejęła grupa kapitałowa London Combined Pulp and Paper Mills Ltd. Pod zarządem londyńskiej korporacji nastąpiło połączenie Ostdeutsche Papier- und Zellstoffwerke z inną śląską firmą w jedną pod nazwą Schlesische Cellulose- und Papierfabriken AG. W niedługim czasie Ewald Schoeller odzyskał nad nią kontrolę. W 1937 r. firma została przekształcona w spółkę komandytową pod nazwą Schlesische Cellulose- und Papierfabriken Ewald Schoeller & Co. W latach 40. spośród zakładów należących do koncernu największą była papiernia w Młynowie.

Wiosną 1945 r. zakład został zajęty przez Armię Radziecką. Polskie władze objęły władzę nad papiernią 17 sierpnia 1945 r. Przejęcia dokonał Władysław Dominik – pierwszy powojenny kierownik zakładu. Początkowo zakład podporządkowano pod Opolskie Zjednoczenie Przemysłu Celulozowo-Papierniczego w Głuchołazach, a od 1947 r. pod Krapkowickie Zakłady Papiernicze z tymczasową siedzibą w Kaletach. 29 marca 1950 r. młynowski zakład został przejęty przez Głuchołaskie Zakłady Papiernicze. W 1951 r. fabryka w Młynowie stała się częścią nowo utworzonego przedsiębiorstwa – Bardeckich Zakładów Celulozowo-Papierniczych. 5 marca 1956 r. fabryki w Młynowie i Nowej Bystrzycy wydzielono z BZCP i utworzono z nich odrębne przedsiębiorstwo pod nazwą Młynowskie Zakłady Papiernicze. Jednak w 1959 r. Młynowskie Zakłady Papiernicze zlikwidowano, a obie papiernie ponownie włączono do bardeckiego przedsiębiorstwa.

Po wojnie zakład w Młynowie nie był rozbudowywany; eksploatowano w nim trzy maszyny papiernicze zainstalowane jeszcze przed I wojną światową. Produkcję uruchomiono 29 października 1945 r.

Do końca 1945 r. w Młynowie powstało 250 t papieru, w 1946 r. 3525 t papieru i 477 t ścieru, a rok później odpowiednio 6590 i 977 t. Poziom 10 tys. t papieru przekroczono dopiero w 1952 r.; wyprodukowano wówczas 11 297 t papieru i 2356 t ścieru.

Większych inwestycji zakład doczekał się dopiero w latach 1969–1970, kiedy gruntownie zmodernizowano najstarszą maszynę. W latach 1982–1983 przeprowadzono modernizację maszyny nr 2, a w latach 1984–1986 zmodernizowano maszynę nr 3.

Jesienią 1989 r. na bazie fabryki w Młynowie powstała spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a jej udziałowcami były państwowe przedsiębiorstwa: Bardeckie Zakłady Papiernicze oraz Przedsiębiorstwo Handlowo-Produkcyjne „Polski Tytoń” z Radomia. Firma jednak borykała się z coraz większymi problemami, a ostateczny kres jej działalności nastąpił w 1996 r. Rok później powódź ostatecznie zniszczyła papiernię, odbierając szansę na ponowne uruchomienie.

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Szymczyk M., Fabryka papieru w Młynowie koło Kłodzka, „Rocznik Muzeum Papiernictwa” 2016, t. 10, s. 57–77.

Szymczyk M., Zarys dziejów przemysłu papierniczego na ziemi kłodzkiej do 1945 roku, „Rocznik Muzeum Papiernictwa” 2020, t. 14, s. 34–36.

Szymczyk M., Zarys dziejów przemysłu papierniczego na ziemi kłodzkiej w latach 1945–1989, „Rocznik Muzeum Papiernictwa” 2021, t. 15, s. 49–52.

 

Opracowanie:

Maciej Szymczyk