Wykaz właścicieli

• opactwo cysterskie w Jędrzejowie – 1575–1817

Po supresji klasztoru młyn wszedł w skład dóbr rządowych Złotniki, które dzierżawiły obiekt:

• Józef Deskur – 1822–1832
• Rudzki – 1832–1838
• Wincenty Przesmycki – 1838–1850

Opis

Młyn papierniczy w Mniszku w dobrach opactwa cystersów w Jędrzejowie wybudował Zachariasz Meyer w 1575 r. On też był jego pierwszym dzierżawcą. Opatem w Jędrzejowie był wówczas Stanisław Białobrzeski (1571–1585). Nie wiadomo jak długo Meyer czerpał papier w Mniszku. W późniejszym czasie dzierżawił on papiernię w Warszawie, a w 1593 r. w Głów­nie pod Poznaniem. Papiernia w Mniszku była aktywna także za czasów kolejnych jędrzejowskich opatów: Stanisława Reszki (1585–1603) oraz Bartłomieja Powsińskiego (1603–1622). Gdy po śmierci tego ostatniego opactwo jędrzejowskie uzyskał Adam Makowski herbu Ogończyk, kanonik włocławski i sandomierski, wówczas został zawarty między nim a konwentem układ traktujący o podziale dochodów z dóbr klasztornych. Makowskiemu przypadło wówczas prawo łowienia ryb w stawie zwanym „Mniszek”, przez który przepływała Nida. Klaszto­r natomiast uzyskał czynsz roczny w postaci 4 ryz papieru z tamtejszej papierni. Następnym opatem jędrzejowskim po Makowskim został biskup chełmski Remigiusz Koniecpolski. Papiernia klasztorna była nadal czynna, nawet po jego śmierci w 1640 r. Przerwa w czerpaniu papieru mogła nastąpić podczas potopu szwedzkiego. W księdze zmarłych opactwa jędrzejowskiego, prowadzonej w latach 1629–1812 na papierze z własnym filigranem, odnotowano zgony trzech żon papierników z Mniszka (4.05.1640 r. Jadwiga; 23.02.1648 r. Regina; 19.10.1650 r. Katarzyna).

Brakuje źródeł potwierdzających działalność papierni w Mniszku na przełomie XVII i XVIII w. Następne pochodzą już z drugiej połowy XVIII w. W zapisach ksiąg metrykalnych parafii w Złotnikach w 1767 r. pojawia się Wojciech Grosicki, dzierżawca papierni w Mniszku, a pod datą 1777 r. tamtejszy papiernik – Michał Jałoszyński. W taryfie ludności powiatu chęcińskiego z 1790 r. odnaleźć można papierników z Mniszka – Marcina Halickiego (majstra papierniczego), jego brata Norberta Halickiego (czeladnika papierniczego), Pawła Jurkowskiego (szmaciarza) oraz Błażeja Hałysa (parobka). Rodzina Halickich pojawia się jeszcze w dokumentach pochodzących z 1810 r. W księdze urodzin parafii Złotniki w 1818 r. zapisany został Roman Jagodziński, syn Antoniego (majstra papierniczego w Mniszku), a w następnym roku w roli świadka odnotowano Bernarda Baumerta (majstra papierniczego w Mniszku).

Po kasacie cystersów papiernia w Mniszku weszła w skład dóbr rządowych Złotniki i razem z nimi pozostawała w dzierżawie:

• 1. Józefa Deskura, pułkownika Wojska Polskiego, potem komisarza województwa krakowskiego. W dokumentach z tego okresu (1823) wymienia się czerpalnika Szymona Jagodzińskiego. Papiernia wytwarzała papier kancelaryjny, konceptowy i bibułę – 1822–1832;
• 2. Rudzkiego. Papiernia została zniszczona podczas wojny polsko-rosyjskiej wywołanej powstaniem listopadowym – 1832–1838;
• 3. Wincentego Przesmyckiego. W 1838 r. próbę odbudowy papierni w zamian za wieczystą dzierżawę podjął papiernik Teofil Habrowski, składając taką propozycję Rządowej Komisji Przychodów i Skarbu, która tę prośbę odrzuciła. Na zlecenie Komisji w 1839 r. papiernię odwiedził asesor województwa krakowskiego Wierzbowski i stwierdził, że papierni nie warto odbudowywać.

W 1844 r. władze podjęły decyzję o rozbiórce papierni i stojącego obok tartaku.