Niedomice, Głuchołaskie Zakłady Papiernicze Sp. z o.o.
Fabryka papieru / papiernia, Fabryka celulozy / celulozownia

Adres:

ul. Niedomicka 45
Niedomice, woj. małopolskie

Lata działalności:

1937 - obecnie

Profil produkcji

masa celulozowa, papier higieniczno-sanitarny

Asortyment produkcji

  • celuloza siarczynowa bielona i niebielona, celuloza wiskozowa, wata celulozowa, chusteczki higieniczne, serwetki, podpinki, podpaski, pieluszki, drożdże paszowe, spirytus, mikronawozy, ług posiarczynowy (1945–1991)
  • bibułka higieniczno-sanitarna (od 2002)

Wykaz właścicieli

Obecnie – litewska spółka AB Grigeo Hygiene

Opis

Wytwórnia celulozy została zaprojektowana na początku lat 30. XX w. w celu zapewnienia dostaw surowca do fabryki prochu w Pionkach. Wybudowano ją w powiecie tarnowskim, nieopodal wsi Niedomice, na gruntach kupionych od księcia Sanguszki. Decyzję o budowie celulozowni w Niedomicach rząd polski podjął w 1932 r. W 1935 r. nastąpił montaż pierwszych urządzeń produkcyjnych, a w 1937 r. uruchomiono produkcję celulozy. Wytwórnia należała do Państwowej Fabryki Prochu w Pionkach i była największą państwową inwestycją w branży papierniczej w okresie międzywojennym. W 1939 r. fabryka wytwarzała już 48 t celulozy na dobę i zatrudniała 670 pracowników.

W czasie okupacji zakład został przejęty przed Niemców. Pod koniec wojny okupanci celowo zniszczyli zakłady; część maszyn wywieziono do Niemiec, a warzelnię wysadzono w powietrze.

Po II wojnie światowej zakłady w Niedomicach stały się jednym z symboli szybkiej odbudowy zniszczonego przemysłu oraz rozwoju socjalistycznego przedsiębiorstwa.

1945 – porządkowanie terenu fabryki i pierwsze plany odbudowy,

1950 – uruchomienie odbudowanej celulozowni,

1955 – uruchomienie drugiej części warzelni,

1960 – uruchomienie produkcji spirytusu z ługów powarzelnych,

1963 – oddanie do użytku wytwórni waty celulozowej oraz linii produkujących serwetki, chusteczki i podpinki,

1968 – uruchomienie wydziału produkcji drożdży paszowych,

1977 – budowa wyparki umożliwiającej zagęszczanie ługu posiarczynowego, przydatnego dla hutnictwa miedziowego,

1977 – uruchomienie produkcji mikronawozów,

1988 – uruchomienie nowej linii do produkcji chusteczek higienicznych i podpasek.

Losy zakładu po 1989 r.: Już w latach 70. XX w. rozpoczął się w Polsce proces likwidowania uciążliwych dla środowiska i nierentownych celulozowni siarczynowych. Celulozownia w Niedomicach była zakładem, który przetrwał stosunkowo długo, gdyż do początków lat 90. Już w okresie transformacji gospodarczej w latach 1990–1991 na bazie majątku przedsiębiorstwa utworzono trzy podmioty: Niedomickie Zakłady Produkcji Celulozy, Niedomickie Zakłady Handlowo-Usługowe oraz Niedomickie Zakłady Materiałów Higieniczno-Sanitarnych. W 1991 r. zamknięto warzelnię celulozy. W 2002 r. nieczynną wytwórnię waty celulozowej przejęły Głuchołaskie Zakłady Papiernicze w celu uruchomienia przetwórstwa papierniczego i produkcji bibułki. Na początku 2024 r. wytwórnię papieru w Nidomicach kupiła litewska spółka UAB Grigeo Hygiene.

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Szymczyk M., Polski przemysł papierniczy 1945–1989, Duszniki-Zdrój 2007.

Wyszyński M., Centralny Okręg Przemysłowy a polski przemysł papierniczy. Zarys dziejów Zakładów Celulozy w Niedomicach, „Przegląd Papierniczy” 2018, nr 4.

Zawistowski J., Niedomickie Zakłady Celulozy, Kraków 1978.

Litewska grupa AB Grigeo przejęła fabrykę papieru celulozowego i artykułów higienicznych w Niedomicach, Rynek papierniczy 2.04.2024.

 

 

Opracowanie:

Maciej Szymczyk