Oława (niem. Ohlau)
Młyn papierniczy
Adres:
Lokalizacja na mapie orientacyjna – brak dokładnych danych
Oława, woj. dolnośląskie
Lata działalności:
ok. 1560 - ok. 1845
Profil produkcji
papier czerpany
Wykaz właścicieli
- 1575 – Römisch Caspar
- do 1576 – Weiß Melchior, dzierżawca
- od 1576 – Weiß wdowa, dzierżawca
- Neubar Peter, właściciel (?)
- ok. 1594 Neubar, wdowa, właścicielka
- 1594 – 1599 – Jacob Caspar, właściciel
- 1616 – 1623 – Winkler Wolfgang, właściciel
- Eglhoff Michel, dzierżawca
- do 1650 – Krecker Hans
- 1651 – Natani George
- 1654 – Reitner George
- 1655 – Koschak Balthasar
- 1656 – 1668 – Stieff Peter, czeladnik
- 1660 – Stieff Maria
- 1657-1665 – Franke Hans, czeladnik
- 1672 – Kosakowski
- Berger Hans
- 1674 – Koschak Hans
- 1700 – Stieffig Rudolph
- 1701 – Berger Christoph
- 1793 – Dehnel Johann David, właściciel
- 1831 – Rizmann1838 – Neumann, właściciel
Opis
Papiernia działała na długo przed 1576 r., najprawdopodobniej powstała około 1560 r. Uległa pożarowi w 1634 r., ale szybko została odbudowana. Po raz ostatni wymieniana w 1845 r. W XVI i XVII w. była własnością papierników, jedynie przez krótki okres po 1576 r. była w posiadaniu księcia. Przed 1576 r. papiernia została wybudowana lub zakupiona przez papiernika, natomiast gdy młyn popadł w ruinę, został odbudowany na własny koszt przez księcia Jerzego i oddany w dzierżawę. Jako jeden z pierwszych oławskich dzierżawców wymieniany jest Melchior Weiss, a następnie wdowa po nim. W 1575 r. po pożarze papierni wdowa nie miała funduszy na odbudowę, dlatego młyn przeszedł na rzecz księstwa i obowiązek ten wziął na siebie książę, który wydzierżawił go Weissowej. W 1594 r. był własnością wdowy po papierniku Piotrze Neubarze, a więc wcześniej musiał nastąpić wykup papierni od księcia. W 1594 r. papiernik oławski był zobowiązany dostarczać księciu w ramach czynszu 213 ryz różnego gatunku papieru rocznie. W ostatnich latach XVI w. papiernię w Oławie oraz papiernię wrocławską posiadał na własność Kaspar Jakob, a w latach 20. XVII w. właścicielem obu młynów był Wolfgang Winkler. W 1793 r. właścicielem oławskiej papierni był papiernik Dehnel.
W latach 1576–1586, gdy papiernia była własnością księcia, czynsz dzierżawny wynosił 100 talarów śląskich, a potem 100 ciężkich grzywien. Wartość papierni pod koniec XVI w. wyceniano na 2 tys. talarów śląskich. Z początkiem XIX w. przydzielono tej papierni księstwo brzeskie jako teren pozyskiwania szmat, wcześniej był to okręg oławski.
W XVIII w. (1741) papiernia posiadała dwie kadzie czerpalne, z których wyprodukowano 2,3 tys. ryz. Za ryzę dużego kancelaryjnego papieru oławskiego w latach 70. XVIII w. płacono 1 talar i 5 groszy.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Maleczyńska K., Dzieje starego papiernictwa śląskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961.
Dąbrowski J., Siniarska-Czaplicka J., Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991.
Hössle F., Altenpapierühlen der Provinz Schlesien. Die Ohlauer Papiermühle, „Der Papier-Fabrikant” 1935, z. 5.
Opracowanie:
Karolina Dyjas