Oława (niem. Ohlau)
Młyn papierniczy

Adres:

Lokalizacja na mapie orientacyjna – brak dokładnych danych
Oława, woj. dolnośląskie

Lata działalności:

ok. 1560 - ok. 1845

Profil produkcji

papier czerpany

Wykaz właścicieli

  • 1575 – Römisch Caspar
  • do 1576 – Weiß Melchior, dzierżawca
  • od 1576 – Weiß wdowa, dzierżawca
  • Neubar Peter, właściciel (?)
  • ok. 1594 Neubar, wdowa, właścicielka
  • 1594 – 1599 – Jacob Caspar, właściciel
  • 1616 – 1623 – Winkler Wolfgang, właściciel
  • Eglhoff Michel, dzierżawca
  • do 1650 – Krecker Hans
  • 1651 – Natani George
  • 1654 – Reitner George
  • 1655 – Koschak Balthasar
  • 1656 – 1668 – Stieff Peter, czeladnik
  • 1660 – Stieff Maria
  • 1657-1665 – Franke Hans, czeladnik
  • 1672 – Kosakowski
  • Berger Hans
  • 1674 – Koschak Hans
  • 1700 – Stieffig Rudolph
  • 1701 – Berger Christoph
  • 1793 – Dehnel Johann David, właściciel
  • 1831 – Rizmann1838 – Neumann, właściciel

Opis

Papiernia działała na długo przed 1576 r., najprawdopodobniej powstała około 1560 r. Uległa pożarowi w 1634 r., ale szybko została odbudowana. Po raz ostatni wymieniana w 1845 r. W XVI i XVII w. była własnością papierników, jedynie przez krótki okres po 1576 r. była w posiadaniu księcia. Przed 1576 r. papiernia została wybudowana lub zakupiona przez papiernika, natomiast gdy młyn popadł w ruinę, został odbudowany na własny koszt przez księcia Jerzego i oddany w dzierżawę. Jako jeden z pierwszych oławskich dzierżawców wymieniany jest Melchior Weiss, a następnie wdowa po nim. W 1575 r. po pożarze papierni wdowa nie miała funduszy na odbudowę, dlatego młyn przeszedł na rzecz księstwa i obowiązek ten wziął na siebie książę, który wydzierżawił go Weissowej. W 1594 r. był własnością wdowy po papierniku Piotrze Neubarze, a więc wcześniej musiał nastąpić wykup papierni od księcia. W 1594 r. papiernik oławski był zobowiązany dostarczać księciu w ramach czynszu 213 ryz różnego gatunku papieru rocznie. W ostatnich latach XVI w. papiernię w Oławie oraz papiernię wrocławską posiadał na własność Kaspar Jakob, a w latach 20. XVII w. właścicielem obu młynów był Wolfgang Winkler. W 1793 r. właścicielem oławskiej papierni był papiernik Dehnel.

W latach 1576–1586, gdy papiernia była własnością księcia, czynsz dzierżawny wynosił 100 talarów śląskich, a potem 100 ciężkich grzywien. Wartość papierni pod koniec XVI w. wyceniano na 2 tys. talarów śląskich. Z początkiem XIX w. przydzielono tej papierni księstwo brzeskie jako teren pozyskiwania szmat, wcześniej był to okręg oławski.

W XVIII w. (1741) papiernia posiadała dwie kadzie czerpalne, z których wyprodukowano 2,3 tys. ryz. Za ryzę dużego kancelaryjnego papieru oławskiego w latach 70. XVIII w. płacono 1 talar i 5 groszy.

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Maleczyńska K., Dzieje starego papiernictwa śląskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961.

Dąbrowski J., Siniarska-Czaplicka J., Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991.

Hössle F., Altenpapierühlen der Provinz Schlesien. Die Ohlauer Papiermühle, „Der Papier-Fabrikant” 1935, z. 5.

 

Opracowanie:

Karolina Dyjas