Orłowice (niem. Ullersdorf), Górna Papiernia
Młyn papierniczy, Fabryka papieru / papiernia
Adres:
Lokalizacja na mapie orientacyjna – brak dokładnych danych
Orłowice, woj. dolnośląskie
Lata działalności:
1575 - po 1890
Profil produkcji
papier czerpany, papier maszynowy
Asortyment produkcji
- papier kancelaryjny
- papier do pisania
- papier ze słomy – do 1880
Wykaz właścicieli
- Hans Helbygen – 1575
- Valentin Münch – 1601
- Heinrich Mönnich – 1635
- Christoph Elssner – 1686
- Friedrich Rumler – 1704
- Gottfried Rumler, – 1733
- Gottfried Rumler – 1769
- Gottlieb Ehrenfried Rumler – 1776
- Gottlieb Wilhelm Rumler – 1801
- Friederica Rumler (wdowa)
- Ehrenfried Schmidt
- Peter Schütz
- Samuel Gottlieb Kunicke (dzierżawca) – 1825; (właściciel) – od 1838
- Gustav Kunicke – 1852
- August Keferstein
- G. Kretschmer – przed 1883 do końca lat 90. XIX w.
Opis
Górna Papiernia powstała w 1575 r. w dobrach Schaffgotschów. Papiernik Jan Helbig w 1575 r. własnym kosztem przerobił na młyn papierniczy budynek zakupiony od Jana Schaffgotscha. Później obiekt przeszedł w ręce rodziny Münch. W latach 70. XVI w. papiernia płaciła czynsz w papierze w wysokości 2–5 ryz rocznie, w 1686 r. było to już 15 ryz papieru rocznie – połowę stanowił papier kancelaryjny, a połowę papier do pisania. Wzmiankowana w 1605 r. w urbarzach gryfowskich. Z początkiem XVII w. właścicielem tej papierni był chłop, poddany Schaffgotschów. Papiernikowi z Górnej Papierni przysługiwało prawo pierwszeństwa w zbieraniu szmat w dobrach Schaffgotschów już w drugiej połowie XVI w. W 1635 r. wartość papierni wynosiła 3,6 tys. talarów śląskich. Po wojnie trzydziestoletniej jej działalność być może ustała – brak wiadomości. Wzmiankowana ponownie w 1686 r., przy czym z informacji wynika, że działała ponownie już długo przed tą datą. W XVIII w., gdy właścicielem był Gotfryd Rumler, otrzymał on nagrodę w wysokości 500 talarów za swoją działalność. W 1825 r. zatrudniała 6–10 zbieraczy szmat. Po 1825 r. dysponowała 24 stęporami, zapewne należącymi do 5–6 stęp. W XIX w. używała też holendra. W latach 1830 i 1845 wymieniana jest jedna kadź w eksploatacji. Papiernia uległa spaleniu w 1856 r., po odbudowie wprowadzono maszynową produkcję. Od 1860 r. wprowadzono produkcję papieru ze słomy (spółka Kunicke & Keferstein). Przed 1872 właścicielem był G.A Kunicke, a przed 1883 r. zarządzał nią G. Kretschmer. U schyłku XIX w. fabryka G. Kretschmera została zlikwidowana. Do produkcji wykorzystywano trzy maszyny papiernicze.
Znaki wodne
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Hössle F., Altenpapierühlen der Provinz Schlesien. Die Papiermühle Ullersdorf, „Der Papier-Fabrikant” 1936, z. 20.
Maleczyńska K., Dzieje starego papiernictwa śląskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961.
Szymczyk M., Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej, Duszniki-Zdrój 2000.
Opracowanie:
Karolina Dyjas