Podgórzyn (niem. Giersdorf)
Młyn papierniczy, Fabryka papieru / papiernia, Fabryka ścieru / ścieralnia
Adres:
Lokalizacja na mapie orientacyjna – brak dokładnych danych
Podgórzyn, woj. dolnośląskie
Lata działalności:
ok. 1681 - ok. 1920
Profil produkcji
papier czerpany, papier maszynowy, ścier
Asortyment produkcji
- papier czerpany
- papier pakowy z wytwarzanego na miejscu ścieru (później)
Wykaz właścicieli
- Christian I Geißler – 1704
- G.F. Scholtz – 1741
- Hans Christoph Hentschel – 1687
- Christian Friedrich Scholtz – 1787–1817
- Johann Georg Scholtz (dzierżawca) – 1741–1744; (właściciel) – 1744–1768
- Benjamin Gottlieb Altmann (właściciel) – 1818
- Altmann (syn Benjamina; właściciel)
- Ludwig Große (właściciel) – do 1851
- Selliger, zięć Großego – od 1877
- Hayer – do końca XIX w.
Opis
Papiernia po raz pierwszy wymieniana w 1681 r., działała bez większych przerw. W drugiej połowie XVIII i pierwszej połowie XIX w. była własnością papierników. Od 1741 r. dzierżawcą był papiernik G.F. Scholtz, a przed 1817 r. Chrystian Fryderyk Scholtz. W 1845 r. wykorzystywano jedną kadź czerpalną. W 1852 r. zaczęto tu wyrabiać, po raz pierwszy na Śląsku, ścier drzewny (Ludwik Große, nowy właściciel młyna, na skonstruowanym przez siebie jednoprasowym ścieraku miazgę drzewną mieszał ze szmacianą w proporcji 1:1 i produkował z niej papier). W 1857 r. Große postanowił powiększyć zakład i produkować ścier na sprzedaż (używał dziewięciu urządzeń ścierających napędzanych energią wody i produkował 55–65 t ścieru rocznie). W 1877 r. młyn przeszedł w ręce Friedricha Seeligera, który był zięciem Grossego. Seeliger do spółki z niejakim A. Hayerem zainstalowali maszynę, na której produkowano papier pakowy z wytwarzanego na miejscu ścieru. Przed 1878 r. zapoczątkowano zatem w Podgórzynie maszynową produkcję papieru. Do końca XIX w. fabryka należała do Hayera, a przed I wojną światową zaprzestano eksploatacji maszyny papierniczej, kontynuując jedynie produkcję ścieru do lat 20. XX w. W 1897 r. ścieralnia mocno ucierpiała w czasie powodzi.
Znaki wodne
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Hössle F., Altenpapierühlen der Provinz Schlesien. Die Papiermühle Giersdorf, „Der Papier-Fabrikant” 1936, z. 36.
Maleczyńska K., Dzieje starego papiernictwa śląskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961.
Szymczyk M., Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej, Duszniki-Zdrój 2000.
Opracowanie:
Karolina Dyjas