Asortyment produkcji

• papier szary, drukowy, listowy, bibuła (jako młyn)
• papier maszynowy (jako fabryka)

Wykaz właścicieli

• Andrzej Pyrast / Andreas Birnst (dzierżawca) – około 1620
• Andrzej Pyrast, syn
• Jan Gustaw Adam (właściciel) – od 1756
• Jan Gustaw Adam, syn
• Jan Bogumił Lehr
• wdowa po papierniku Lehr
• C.F. Meissner

Opis

Papiernia słupska położona w Dębnicy Kaszubskiej nad Skotawą (dopływ Słupi) zaliczana jest do najstarszych i największych młynów papierniczych Pomorza Zachodniego (obok Strugi, Dąbia). Nie ma udokumentowanych dowodów na istnienie papierni w pobliżu miasta Słupsk przed 1500 r. Papiernia została urządzona w jednym z dwóch młynów wzniesionych przez przedstawicieli władz Słupska w 1592 r., była więc przez długi czas własnością miasta. Miasto wydzierżawiło młyn przerobiony na papiernię nieznanemu papiernikowi. Posiadała ona dwa koła wodne. Około 1620 r. papiernię dzierżawił Andrzej Pyrast (Andreas Birnst), który znakował swój papier filigranem z kroczącym gryfem w podwójnym kole, wewnątrz którego biegnie napis Andreas Birnst. Płacił on miastu 90 talarów czynszu rocznej dzierżawy oraz dostarczał 12 ryz najlepszego papieru i 1 ryzę gorszego gatunku. Miasto w zamian dokonywało poważniejszych remontów w papierni. Po Andrzeju papiernię przejął jego syn o tym samym imieniu. Wielki Elektor Brandenburski powołał go jako rzeczoznawcę przy budowie nowych młynów w Dąbie i Strudze k. Szczecina.

W 1756 r. rada miasta Słupska sprzedała młyn papierniczy mistrzowi papierniczemu Janowi Gustawowi Adamowi. Młyn papierniczy był odtąd własnością prywatną i nazywano go Rathsdamnitzer Papiermühle. Przy 12–15 pracownikach produkowano w nim 12–18 ryz papieru dziennie. W 1783 r. papiernik Adam uległ wypadkowi – został zmiażdżony przez koła wodne. Wdowa po zmarłym Adamie w 1785 r. wyszła powtórnie za mąż za pochodzącego ze Śląska papiernika Jana Bogumiła Lehra, który został sądownie zapisanym właścicielem papierni. Pracował w niej aż do 1835 r. Wyroby sprzedawał do Koszalina, Szczecina, Gdańska i Królewca; w 1810 r. rocznie wytwarzał 4,3 tys. ryz papieru w większości szarego ze względu na niedostatek dobrych szmat. Wdowa po papierniku Lehrze sprzedała w 1835 r. papiernię siostrzeńcowi C.F. Meissnerowi za 12 tys. talarów. Odtąd nastąpił szybki rozwój papierni. W 1847 r. Meissner przebudował młyn na nowoczesną fabrykę, która produkowała 150 ryz dziennie i zatrudniała 70–80 robotników. W 1856 r. fabrykę powiększono o kolejną maszynę parową, prasę hydrauliczną i bielarnię. W 1881 r. pożar zniszczył zakład, a w latach 1883–1884 Meissner wybudował nową papiernię i fabrykę celulozy.

F. Pabich podaje trudną do obronienia tezę, jakoby istniały dwie papiernie – w Słupsku oraz w Dębnicy Kaszubskiej, które później, w 1756 r., połączyły się ze sobą za sprawą jednego właściciela papiernika Adama. Nieporozumienie to wynika najprawdopodobniej z faktu, że w momencie sprzedania miejskiej papierni słupskiej działającej w Dębnicy Kaszubskiej jej nazwa uległa zmianie z Stolper Stadtpapiermühle (Słupski Miejski Młyn Papierniczy) na Rathsdamnitzer Papiermühle (Młyn Papierniczy w Dębnicy Kaszubskiej), ale źródła niemieckojęzyczne wskazują, że był to jeden obiekt, który działał pod dwiema różnymi nazwami w różnych okresach.

Znaki wodne