Sosnowiec, Sielec, Sosnowieckie Zakłady Tektury i Papy
Fabryka tektury, Fabryka opakowań, Fabryka wyrobów z papieru i tektury
Adres:
ul. Legionów 2
Sosnowiec, woj. śląskie
Lata działalności:
1877 - 1978
Profil produkcji
tektura falista, opakowania tekturowe, papier pakowy, wyroby papierowe
Asortyment produkcji
Od 1881 r. produkowała m.in. gilzy i szpule do przędzy.
Po I wojnie światowej, obok produkcji wyrobów papierowych, rozpoczęła produkcję papy dachowej.
W 1938 r. – produkcja opakowań tekturowych, papieru pakowego, tektury falistej, tektury litej i wyrobów papierowych.
W 1949 r. rozpoczęła produkcję tektury filcowej.
W 1963 r. rozpoczęła produkcję papy z folią aluminiową.
W 1973 r. – produkcja wielu rodzajów papy dachowej: papy barwionej, papy z folią aluminiową, papy perforowanej (jedyny producent w Polsce).
Wykaz właścicieli
- Carl Gustav Diettrich – najpóźniej do 1877
- Paul Lamprecht – 1877–1907
- Paul Alexander Lamprecht (syn ww.) – 1907–1947
- Kurt Lamprecht (brat ww.) – od 1908 pomoc w zarządzaniu
- Skarb Państwa – od 1947
Opis
Założona przez Carla Gustava Diettricha, który przekształcił świeżo zakupiony młyn zbożowy napędzany wodami rzeki Czarnej Przemszy w papiernię. C.G. Diettrich wcześniej założył papiernię w Mikołowie (niem. Nicolai), którą zarządzał do 1882 r. (ostatnie 2 lata wraz z bratankiem).
W 1877 r. papiernię C.G. Diettricha w Sielcu odkupił Paul Lamprecht.
W latach 1879–1881 rozbudowana przez niego, przy pomocy miejscowych potentatów przemysłowych – braci Schönów: Ernsta i Franza (od 1880 r. byli to jego szwagrowie). Wyposażona w napęd parowy.
Od 1881 r. pod nazwą Fabryka Papieru P. Lamprecht. Później występowała jako: Fabryka Szpulek i Papieru P. Lamprecht, Fabryka Papieru i Tektury P. Lamprecht, Fabryka Papieru Sukcesorów P. Lamprechta, by ostatecznie wrócić do nazwy Fabryka Papieru P. Lamprecht.
W 1900 r. rozbudowana o małą elektrownię, przestawiona na napęd transmisyjny – elektryczny i parowy o łącznej mocy 200 KM. Tego roku zatrudniała 122 robotników.
W 1904 r. właściciel został napadnięty przez byłego inżyniera kopalni Antoni i uderzony w głowę laską górniczą. Mimo długotrwałego leczenia i kilku operacji nie odzyskał sprawności.
W 1911 r. dysponowała kapitałem zakładowym o wartości 100.000 rub.; przybliżony obrót roczny wynosił 120.000 rub.
W 1914 r. sporządzono projekt odbudowy po pożarze murowanego piętrowego magazynu papierni, co oznacza, że uległ on spaleniu.
W 1938 r. zatrudniała przeciętnie 200 robotników.
Podczas II wojny światowej zanadto nie ucierpiała. Nosiła wówczas nazwę Papierfabrik P. Lamprecht i była przemiałownią ogromnych ilości polskich książek, systematycznie dostarczanych tu przez Niemców.
W 1945 r. wznowiła produkcję po trzytygodniowej przerwie spowodowanej przejściem frontu wyzwoleńczego, zatrudniając 150 robotników. Najpierw przywrócono produkcję tektury i papy, później maszynę papierniczą, która wymagała usunięcia braków technicznych.
W 1947 r. znacjonalizowana. Wkrótce przyjęła nazwę Sosnowieckie Zakłady Tektury i Papy.
W 1949 r. przejęła wyposażenie należącej do Kokerei Vereinigung GmbH Fabryki Tektur Smołowcowych w Katowicach Dębie, a w 1951 r. zabudowania po niej.
Zarazem w 1949 r. przestawiono napęd z transmisyjnego na elektryczny, zmodernizowano maszyny do produkcji tektury. Tego roku wartość produkcji wynosiła około 44 mln zł; w 1965 r. – 150 mln zł.
W 1966 r. 56% produkcji szło na eksport, głównie do ZSRS.
W marcu 1978 r. przeznaczona do wyburzenia.
Obecnie w miejscu papierni stoją bloki mieszkalne (ul. Legionów: 2b, 2c, 4).
Sielec pierwotnie był zapisywany jako Sielce. W 1902 r. współtworzył miasto Sosnowiec, do 1920 r. formalnie pod nazwą Sosnowice. Papiernia pierwotnie nosiła adres ul. Sławkowska 4, następnie: Sławkowska 2, ZMP 2.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Archiwum Państwowe w Łodzi, sygn. 39/1/0/4/17148.
C.H. Dittrich Papiernia Mikołów Spółka Jawna. 2 październik 1862 – 2 październik 1937. 75 lat, Mikołów 1937, s. 9–10.
Kalendarz Zagłębia Dąbrowskiego na rok przestępny 1912, Sosnowice 1912, s. 152.
Kowalczyk R.W., Rozwój przemysłu papierniczego w Królestwie Polskim w latach 1870–1914 [w:] „Rocznik Muzeum Papiernictwa” 2008, t. II, s. 21.
Ogłoszenie o sporządzeniu protokołów zdawczo-odbiorczych przejętych przedsiębiorstw na własność Państwa, Dz. Urz. WRN w Katowicach 1951, nr 19, poz. 124.
Orzeczenie nr 24 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 13 lutego 1948 r. o przejęciu przedsiębiorstw na własność Państwa, M.P. 1948, nr 44, poz. 224, lp. 66.
P.P., Kolorowa papa dla budownictwa mieszkaniowego [w:] „Zagłębie” 1973, nr 40, s. 1, 3.
Paul Lamprecht [w:] www.sosnowiec.luteranie.pl/cmentarz/?p=86, dostęp 7.08.2023.
Przed 30 laty prasa pisała [w:] „Wiadomości Zagłębia” 1975, nr 13, s. 2.
Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim, Sosnowiec 1939, s. 156
S.M., „Papownia” przestaje istnieć [w:] „Wiadomości Zagłębia” 1978, nr 13, s. 1, 3.
Sosnowieckie Zakłady Tektury i Papy [w:] „Wiadomości Zagłębia” 1966, nr 11, s. 3.
Warneńska M., W cieniu Katarzyny, Katowice 1961, s. 16.
Załęski M., Rodzina Lamprechtów – kolejni znani przemysłowcy z Zagłębia [w:] https://twojezaglebie.pl/rodzina-lamprechtow/, dostęp 7.08.2023.
Ziółkowski J., Sosnowiec. Drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego, Katowice 1960, s. 328.
Opracowanie:
Grzegorz Szyniec