Asortyment produkcji

masa celulozowa sodowa niebielona i bielona, papier workowy, papier krepowany, papier izolacyjny, worki papierowe.

Wykaz właścicieli

1872-1900 – Papierstoff-Fabrik-Aktien-Gesellschaft (spółka złożona z przedsiębiorców z Dąbia i Szczecina)

1900-1918 – Altdamm-Stahlhammer Holzzelstoff- u. Papierindustrie A.G. (główny udziałowiec Gwido Henckel von Donnensmarck)

1918-1945 – Natronzellstoff u. Papierfabriken A.G., Zweigniederlassung Altdamm (główny udziałowiec Wilhelm Hartmann i jego następcy).

Opis

Wytwórnia celulozy sodowej w Dąbiu była jedną z pierwszych celulozowni w Niemczech. Została założona w latach 1872-1873 przez przedsiębiorców z Dąbia i Szczecina jako spółka akcyjna. Członkiem Rady Nadzorczej spółki w pierwszym okresie jej działalności był niejaki Grüneberg. Zakład wybudowano wg projektów A. Lee, który kierował celulozownią w latach 1875-1876.

W pierwszych dwóch dekadach istnienia fabryki produkcja była opłacalna. Największym kosztem dla spółki był zakup węgla: do wyprodukowania jednej tony celulozy zużywano aż 4 tony opału! W latach 80. XIX w. koszt produkcji tony celulozy szacowano na ok. 220 marek, a przy sprzedaży uzyskiwano 270 marek za tonę celulozy niebielonej i 370 marek za bielonej. W latach 90. XIX bardzo szybko rozwijała się konkurencyjna technologia produkcji celulozy: siarczynowa, która była znacznie tańsza niż sodowa. Z tego powodu celulozownię sodową w Dąbiu dotknął problem ze sprzedażą jej produktów. W celu ratowania zakładu przed likwidacją wybudowano własny oddział papierniczy: w 1897 r. w firmie Füllner z Cieplic koło Jeleniej Góry kupiono do Dąbia pierwszą maszynę do produkcji papierów z celulozy sodowej. Jednak przetrwanie fabryki wymagało jeszcze większych inwestycji, na które podszczecińska spółka nie miała środków. Z tego względu w 1900 r. przeprowadzono fuzję z firmą należącą do górnośląskiego magnata przemysłowego – księcia Gwido Henckel von Donnersmarck, która posiadała podobny zakład w Kaletach (niem. Stahlhammer) koło Tarnowskich Gór. Dzięki środkom bogatego wspólnika doszło do rozbudowy zakładów w Dąbiu, m.in. w krótkim czasie zainstalowano tu dwie kolejne maszyny papiernicze. W 1914 r. cały kompleks fabryczny składał się z celulozowni (posiadającej 9 warników, 3 holendry do bielenia celulozy i 1 odwadniarkę masy) oraz papierni (z trzema maszynami papierniczymi, 13 holendrami i 5 gniotownikami do mielenia masy papierniczej). Wytwarzano tu dziennie 20 ton celulozy, której znaczną część przetwarzano na miejscu na papier. Zakłady zatrudniały wówczas 350 pracowników. Zakładami w Dąbiu i Kaletach kierował wówczas Hans Bayer (kierownictwo całej spółki znajdowało się w Dąbiu).

W 1918 r. spółka prowadząca zakłady celulozowo-papiernicze w Dąbiu i Kaletach została przejęta przez należący do Wilhelma Hartmanna koncern Natronzellstoff u. Papierfabriken A.G. (tzw. Natronag), skupiający zakłady wytwarzające celulozę sodową (natronową) i mocny papier do produkcji głównie opakowań. W późniejszym okresie koncern wchłonął również zakłady celulozowo-papiernicze w Krapkowicach oraz papiernie w: Przewozie nad Nysą Łużycką, Oker oraz Arnstadt.  W okresie międzywojennym w Dąbiu rozbudowywano głownie papiernię: w 1937 r. eksploatowano tu 4 maszyny papiernicze, 17 holendrów, 3 gniotowniki, 2 sklejarki do kartonu, urządzenia do krepowania papieru oraz wydział produkcji worków papierowych. W celulozowni eksploatowano m.in. 10 warników i 1 odwadniarkę celulozy.

W latach II wojny światowej zamknięto przestarzałą celulozownię. Wg zestawienia z 1944 r. koncern Natronag w Dąbiu eksploatował tylko papiernię z 4 maszynami papierniczymi oraz wydział przetwórstwa z urządzeniami do produkcji worków papierowych, papieru krepowanego oraz papieru do celów izolacyjnych.

Wiosną 1945 r. w czasie walk o Szczecin papiernia została częściowo zniszczona. Po przejęciu budynków przez polskie władze stwierdzono brak większości urządzeń produkcyjnych, które prawdopodobnie zostały wcześniej zdemontowane przez Rosjan. W 1952 r. branża papiernicza przekazała obiekty po papierni w Dąbiu Okręgowym Zakładom Zbożowym PZZ, z przeznaczeniem na magazyny zbożowe. Obecnie część zabudowań po dawnych zakładach celulozowo-papierniczych zajmuje firma CSV.