Asortyment produkcji

• papier czerpany

Wykaz właścicieli

Młyn papierniczy w Ustroniu:

• Augustyn Kiessling
• J. Schotz
• G. Grossman
• Mohlna
• A. Brünn
• F. Wojkowski – do 1837

Opis

Papiernia powstała w 1792 r., w okresie istnienia tzw. Komory Cieszyńskiej (niem. Teschener Kammer, 1654–1918), która stanowiła połączenie majątków należących bezpośrednio do książąt cieszyńskich. Inicjatorem jej założenia był książę Albert Kazimierz Sasko-Cieszyński (1738–1822). Do papierni należał kawałek przyległej łąki nad Wisłą, wykorzystywanej do bielenia na słońcu lnianych szmat, z których wówczas wyrabiano papier. Na wybór Ustronia jako lokalizacji papierni wpłynęło głównie położenie nad Wisłą i możliwość wykorzystania jej wartkiego nurtu jako napędu dla koła wodnego. Pod uwagę brano także fakt, że od czasu założenia huty na tym terenie (1772) działał tam już zespół przemysłowej administracji książęcej. Wieloletnim, oddanym i sprawdzonym jego kierownikiem był Jan Jakub Lutz, będący pełnomocnikiem Komory w książęcej wówczas wsi Ustroń.

Pierwszym papiernikiem był przybyły tu prawdopodobnie z terenu dzisiejszych Niemiec Augustyn Kiessling. Nazwisko papiernika Augustyna Kiesslinga zachowało się w pełnym brzmieniu na znaku wodnym widocznym w przeźroczu papieru, z którego sporządzano prowadzone na zamku cieszyńskim księgi gruntowe. Na papierze tym umieszczano także herb księcia cie­szyńskiego i napis „Ustroń”.

W pierwszym kwartale XIX w. zarządcami papierni książęcej w Ustroniu byli kolejno papiernicy niemieccy: J. Schotz, G. Grossman, Mohlna i A. Brünn. Ostatnim „książęcym papiernikiem”, który prowadził papiernię w Ustroniu-Polanie od drugiej połowy lat 20. XIX w. do 1837 r. był Franciszek Wojkowski pochodzący z Żywca. Wytwarzany wówczas papier znakował inicjałami F.W. Za czasów Wojkowskiego ustrońska papiernia prosperowała bardzo dobrze. Był to szczytowy okres jej rozwoju, stanowiła ona bowiem w tym czasie, obok huty, najbardziej znaczący obiekt w ustrońskich posiadłościach Komory Cieszyńskiej.

W 1837 r. Komora postanowiła jednak zlikwidować papiernię, a w budynku po niej uruchomić młotownię „Teresa”, czyli kuźnię przemysłową. Nastąpiło to w wyniku rozwijającego się przemysłu maszynowego na tym terenie. W związku z tym Wojkowski postanowił postawić na własny rachunek nową papiernię w Ustroniu-Hermanicach. Komora była przychylna swojemu papiernikowi, udostępniając mu pod budowę należące do niej pobrzeże Wisły, a także odsprzedając sprzęt dawnej papierni. Jednakże postępująca rewolucja przemysłowa zaczęła z wolna wypierać przestarzałe maszyny ustrońskiej papierni, czego Wojkowski nie wziął pod uwagę w swoich kalkulacjach kosztów. Zmuszony był zrezygnować ze swoich planów i zaawansowaną już budowę nowej papierni odsprzedał w 1838 r. Janowi Kozłowi. (zobacz: lokalizacja – Ustroń-Hermanice https://papiernie.pl/lokalizacja/hermanice-ustron/)

Znaki wodne

herb księcia cieszyńskiego w znaku wodnym papierni w Ustroniu