Zakopane-Kuźnice, zakład dolny
Fabryka tektury, Fabryka ścieru / ścieralnia
Adres:
ul. Przewodników Tatrzańskich (obecnie)
Zakopane, woj. małopolskie
Lata działalności:
po 1881 - 1945
Profil produkcji
tektura lita
Asortyment produkcji
- ścier
- tektura
Wykaz właścicieli
- Magnus Peltz – 1881–1888
- Władysław hr. Zamoyski – 1888–1925
- Fundacja Zakłady Kórnickie 1925–1945 (w latach 1939–1945 pod niemieckim zarządem okupacyjnym)
- Grzegorz Zgleczewski (dyrektor zakładu i prokurent) – od 1922; (dzierżawca fabryki) – koniec lat 30. XX w.
Opis
W 1881 r. właścicielem Kuźnic został Magnus Peltz, który próbował zastąpić istniejący tu od dekad przemysł metalowy produkcją tektury. W krótkim czasie założył dwie fabryki, w których wytwarzano ścier i tekturę. Jeden z zakładów spłonął w 1895 r., a drugi, zlokalizowany nieopodal dzisiejszego ronda, działał do 1945 r.
W 1888 r. majątek Peltza przejął Władysław hrabia Zamoyski, a w 1925 r. na bazie majątku Zamoyskich powstała Fundacja „Zakłady Kórnickie”, której przychody z tytułu działalności gospodarczej przeznaczane były na utrzymanie: żeńskich szkół gospodarstwa domowego w Kuźnicach i Kórniku, Biblioteki Kórnickiej wraz z Muzeum oraz Zakładu Badania Drzew i Lasu (obecnie Instytut Dendrologii PAN).
Według danych z polskiego zestawienia przemysłowego wydanego w 1938 r., w zakładzie zatrudniano 36 robotników i eksploatowano dwie specjalistyczne maszyny (tekturówki) o szerokości 1,8 m każda. Fabryka dysponowała energią wodną 270 HP. Inne dane na temat parku maszynowego przytacza niemieckie zestawienie z tego samego czasu: osiem ścieraków, pięć tekturówek, 910 KM.
Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:
Birkner. Adressbuch der Papierindustrie Europas, Berlin 1938, s. II 131.
Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów, Warszawa 1922, poz. 18017.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu, Warszawa 1938, poz. 12813.
Siarzewski W., Z dziejów przemysłu w Kuźnicach zakopiańskich, „Tatry TPN” 2006, nr 1 (15).
Kuźnice (Zakopane), Wikipedia.
Opracowanie:
Maciej Szymczyk