Zakopane-Kuźnice, zakład dolny
Fabryka tektury, Fabryka ścieru / ścieralnia

Adres:

ul. Przewodników Tatrzańskich (obecnie)
Zakopane, woj. małopolskie

Lata działalności:

po 1881 - 1945

Profil produkcji

tektura lita

Asortyment produkcji

  • ścier
  • tektura

Wykaz właścicieli

  • Magnus Peltz – 1881–1888
  • Władysław hr. Zamoyski – 1888–1925
  • Fundacja Zakłady Kórnickie 1925–1945 (w latach 1939–1945 pod niemieckim zarządem okupacyjnym)
  • Grzegorz Zgleczewski (dyrektor zakładu i prokurent) – od 1922; (dzierżawca fabryki) – koniec lat 30. XX w.

Opis

W 1881 r. właścicielem Kuźnic został Magnus Peltz, który próbował zastąpić istniejący tu od dekad przemysł metalowy produkcją tektury. W krótkim czasie założył dwie fabryki, w których wytwarzano ścier i tekturę. Jeden z zakładów spłonął w 1895 r., a drugi, zlokalizowany nieopodal dzisiejszego ronda, działał do 1945 r.

W 1888 r. majątek Peltza przejął Władysław hrabia Zamoyski, a w 1925 r. na bazie majątku Zamoyskich powstała Fundacja „Zakłady Kórnickie”, której przychody z tytułu działalności gospodarczej przeznaczane były na utrzymanie: żeńskich szkół gospodarstwa domowego w Kuźnicach i Kórniku, Biblioteki Kórnickiej wraz z Muzeum oraz Zakładu Badania Drzew i Lasu (obecnie Instytut Dendrologii PAN).

Według danych z polskiego zestawienia przemysłowego wydanego w 1938 r., w zakładzie zatrudniano 36 robotników i eksploatowano dwie specjalistyczne maszyny (tekturówki) o szerokości 1,8 m każda. Fabryka dysponowała energią wodną 270 HP. Inne dane na temat parku maszynowego przytacza niemieckie zestawienie z tego samego czasu: osiem ścieraków, pięć tekturówek, 910 KM.

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Birkner. Adressbuch der Papierindustrie Europas, Berlin 1938, s. II 131.

Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów, Warszawa 1922, poz. 18017.

Rocznik polskiego przemysłu i handlu, Warszawa 1938, poz. 12813.

Siarzewski W., Z dziejów przemysłu w Kuźnicach zakopiańskich, „Tatry TPN” 2006, nr 1 (15).

Fundacja Zakłady Kórnickie.

Kuźnice (Zakopane), Wikipedia.

 

Opracowanie:

Maciej Szymczyk