Struga, Szczecin (niem. Hohenkrug)
Młyn papierniczy, Fabryka papieru / papiernia

Adres:

Szosa Stargardzka 38-40
Szczecin woj. zachodniopomorskie

Lata działalności:

1691 - 1945

Profil produkcji

papier czerpany, papier maszynowy

Asortyment produkcji

  • papiery do drukowania, pisania, sporządzania dokumentów, papier ze znakami wodnym „Normal”, z orłem Rzeszy „Reichsadler Papier”.

Wykaz właścicieli

 

  • Münch (wdowa) – ok. 1763
  • Friedrich Wilhelm Münch (dzierżawca) – 1767–1786
  • Carl August Münch – 1830–1845
  • Georg August Julius Münch – 1854-1868
  • Sophie Charlotte Münch (wdowa; z domu Sydow) – 1864-1871
  • Otto Kühnermann (kupiec) – 31.10,1871-29.12.1871
  • Stettiner Papierfabrik Hohenkrug – 29.12.1871-wrzesień 1875
  • Pommersche Papierfabrik Hohenkrug – listopad 1875-1925
  • Feldmühle Papier und Zellstoffwerke A.G. – 1925-1945

Galeria

Opis

Czwarta z papierni ulokowanych w Strudze (niem. Hohenkrug, obecnie część Szczecina). Odbudowana po pożarze na drugim brzegu rzeki (zob. https://papiernie.pl/lokalizacja/struga-szczecin-niem-hohenkrug-3/  ) i dzierżawiona przez rodzinę Münch, która później została jej właścicielami. Według doniesień w 1763 roku wdowa, A. Münch, ukończyła nowy, obszerny budynek o długości 100 stóp, czyli ok. 30 metrów. W 1845 r. należąca do rodziny Münch manufaktura została przebudowana na fabrykę papieru. Zainstalowano wówczas maszynę papierniczą skonstruowaną przez Johanna Jakoba Widmanna. W 1871 fabrykę kupił  Otto Kühnemann – kupiec ze Szczecina. Krótko później własność do zakładu została przeniesiona na spółkę Stettiner Papierfabrik Hohenkrug. W latach 1872-1873 papiernię rozbudowano, instalując w niej m.in. drugą maszynę papierniczą szwajcarskiej firmy Escher Wyss & Co. Wielkie inwestycje zrealizowano z kredytów. W kolejnych latach nastąpiła dekoniunktura i we wrześniu 1875 r. spółka zbankrutowała. Nowym właścicielem stała się spółka Pommersche Papierfabrik Hohenkrug. Dzięki oszczędnościom, reorganizacji działalności oraz dalszym inwestycjom w 1880 r. osiągnięto rentowność. W  kolejnych latach produkcja i przychody spółki stopniowo wzrastały, a za rok rozliczeniowy 1882/1883 po raz pierwszy wypłacono akcjonariuszom dywidendę.

W 1888 r. wprowadzono w fabryce produkcje papieru ze znakami wodnymi. W papierni powstawały arkusze ze znakami wodnymi „Normal”, co zgodnie z obowiązującymi w Niemczech przepisami oznaczało, że spełniają normy dotyczące wysokiej jakości trwałych papierów do sporządzania dokumentów. W 1901 r. najstarsza część papierni spłonęła. Dzięki odszkodowaniom zakład odbudowano. W 1925 r. nastąpiła fuzja pomorskiej spółki z firmą Feldmühle Papier und Zellstoffwerke A.G., a w latach 1926-1927 nastąpiła całkowita przebudowa papierni. Wzniesiono nowe budynki fabryczne w stylu przemysłowego modernizmu. Zainstalowano maszynę firmy Füllnerwerk, przystosowaną do produkcji papieru na dokumenty. Było to wówczas największe w Europie urządzenie do wytwarzania tego typu asortymentu.

Wiosną 1945 r. zakład został zajęty przez wojska sowieckie. Maszyny zdemontowano i wywieziono do ZSRR. Polskim władzom Rosjanie przekazali puste budynki. W latach 60. XX w. uruchomiono w nich produkcję urządzeń dla leśnictwa, a w latach 70. fabrykę kontenerów. Z czasem zakład działający pod nazwą UNIKON stał się jednym z ważniejszych producentów kontenerów w Europie. W okresie transformacji ustrojowej fabrykę sprywatyzowano, jednak właściciel w 2006 r. zbankrutował. W 2020 r. budynki pofabryczne wpisano do rejestru zabytków, dzięki czemu zostały uchronione przed wyburzeniem. Jednak nadal nowe przeznaczenie nie zostało dla nich określone.

Znaki wodne - galeria

Wykaz publikacji i linki na temat obiektu:

Brinckmann A., Zur Geschichte der Pommerschen Papierfabrik Hohenkrug zu Hohenkrug, Hohenkrug 1528-1910. Für die ostdeutsche Ausstellung für Industrie, Gewerbe und Landwirtschaft Posen 1911 und die Verwaltungsorgane der Fabrik nach vorhandenen Quellen, Hohenkrug-Stettin 1910

Die Chronik der Feldmühle Stettin, 1935

Dyjas K., Struga. Zarys dziejów rękodzieła papierniczego nad Płonią, „Rocznik Muzeum Papiernictwa” t. 17, 2023, s. 37-61

Szymczyk M., Usłane sukcesami i nieszczęściami  dzieje fabryki papieru w Strudze (Hohenkrug), „Rocznik Muzeum Papiernictwa” t. 17, 2023, s. 63-88

https://www.blogus.de/Pmuehlen.html

https://polska-org.pl/9234098,Szczecin,Fabryka_Kontenerow_Unikon_nieczynna.html

 

Opracowanie:

Karolina Dyjas